Hướng dẫn tương tác, giao tiếp với trẻ tự kỷ

1. Giao tiếp là gì?

Giao tiếp là một quá trình hoạt động trao đổi thông tin và cảm xúc giữa người gửi và người nhận nhằm đạt được những mục tiêu của người có nhu cầu giao tiếp. Phương thức giao tiếp bao gồm giao tiếp bằng lời nói và giao tiếp không lời (cử chỉ, điệu bộ).

Trẻ tự kỷ thường có suy giảm ở các mức độ khác nhau về giao tiếp như là:

• Gọi tên trẻ không quay lại.
• Hay chơi một mình.
• Không tập trung, chú ý.
• Không biết sử dụng cử chỉ, điệu bộ, ngôn ngữ để thể hiện nhu cầu và cảm xúc của bản thân.
• Trẻ gặp khó khăn trong việc thiết lập các mối quan hệ xã hội.

Các triệu chứng này khởi phát sớm, từ khi trẻ còn nhỏ. Nếu không được can thiệp sớm sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển trí tuệ, hành vi cũng như khả năng học tập, sinh hoạt và khả năng thích ứng xã hội của trẻ.

2. Khi nào nên dạy trẻ tự kỷ tương tác, giao tiếp?

Giao tiếp là nhu cầu cơ bản nhưng rất quan trọng đối với mỗi con người. Do đó, đối với trẻ tự kỷ, mục tiêu hướng dẫn là giúp trẻ phục hồi và phát triển chức năng giao tiếp, phối hợp, tăng cường các kỹ năng chú ý chung, chơi và bắt chước, kỹ năng hiểu và kỹ năng phát âm để tạo nhu cầu giao tiếp.

Nên hướng dẫn trẻ tự kỷ tương tác, giao tiếp 30 phút mỗi lần thực hiện, đồng thời phát triển lồng ghép với các kỹ năng khác.

Chỉ định và chống chỉ định:

Kỹ thuật này được áp dụng trong trường hợp trẻ mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ, trẻ rối loạn tăng động có biểu hiện tự kỷ không điển hình, trẻ chậm phát triển có biểu hiện tự kỷ không điển hình.

Không áp dụng kỹ thuật tạo sự chú ý cho trẻ tự kỷ nếu trẻ đang có bệnh lý cấp tính; trẻ tự kỷ có rối loạn hành vi thách thức mức độ nặng trầm trọng như: kích động quá mức làm ảnh hưởng đến môi trường xung quanh, tự làm đau mình hoặc làm đau người khác.

3. Hướng dẫn tương tác, giao tiếp với trẻ tự kỷ

Để giúp trẻ tham gia vào quá trình giao tiếp cũng như phát triển các kỹ năng giao tiếp, tương tác, người hướng dẫn cần:

• Làm quen với trẻ bằng các hoạt động vui chơi mà trẻ thích: hướng dẫn trẻ ngồi vào bàn, người hướng dẫn ngồi đối diện và cho trẻ chơi một số trò chơi, đồ vật mà trẻ thích, sau đó quan sát các biểu hiện nét mặt, ánh mắt, cảm xúc để hiểu nhu cầu của trẻ.
• Hướng dẫn trẻ thể hiện nhu cầu bằng tranh ảnh: hướng dẫn trẻ sử dụng tranh ảnh để nói lên nhu cầu của bản thân.
• Dạy trẻ giao tiếp mắt – mắt, cử chỉ điệu bộ: hướng dẫn trẻ chỉ ngón, xua tay, chào, ạ, tạm biệt, … gật đầu, lắc đầu kết hợp phát âm để thể hiện nhu cầu đơn giản, chia sẻ cảm xúc, tương tác đơn giản.
• Sử dụng biện pháp khuyến khích: để duy trì nhu cầu và chủ động tương tác, cho trẻ từng chút một: từng miếng ghép, từng đồ vật, từng miếng bim bim nhỏ,… một cách kiên nhẫn nhất có thể.
• Phát triển đa dạng và nâng cao các nhu cầu giao tiếp của trẻ: tạo độ khó cho trẻ: từng miếng ghép, từng đồ vật, từng miếng bim bim,… để lên cao/để trong hộp nhựa trắng có nắp đậy/giấu – cất kỹ,..
• Khuyến khích trẻ chủ động giao tiếp: cho trẻ tự lựa chọn đồ chơi, đồ vật phù hợp với nhu cầu của trẻ. Trong quá trình đó, người hướng dẫn cần khen thưởng, củng cố, gợi ý hoạt động tiếp theo.

Bệnh viện Sản Nhi thực hiện khám, đánh giá phổ tự kỷ, chậm nói, tăng động, giảm chú ý theo lịch cố định vào thứ 5 hàng tuần tại phòng khám 215 (Khoa Khám bệnh, tầng 2). Lịch can thiệp (điều trị) trẻ tự kỷ được thực hiện tại Khoa Nội nhi tổng hợp vào tất cả các ngày trong tuần.

Thông tin chi tiết vui lòng liên hệ tổng đài CSKH: 0210.655.9999